“Μερικές φορές μάλιστα δαγκώνω κιόλας”

από τις Τζένη Διαμαντοπούλου & Κατερίνα Τούρλα

«Είμαι δύο χρονών και μόλις πέρασαν οι πρώτες μέρες που έρχομαι στο σχολείο. Μου αρέσει πολύ να παίζω στην αυλή και στην τάξη μου. Εκεί υπάρχουν πολλά παιχνίδια, χρώματα και διαφορετικά υλικά. Μου αρέσουν πολύ τα βιβλία και η μουσική που ακούμε. Όμως είναι η πρώτη φορά που αφήνω τη μαμά μου και το μπαμπά μου να πάνε στη δουλειά κι εγώ μένω μόνος μου για κάποιες ώρες στο σχολείο.

Αν και μου αρέσει πολύ, υπάρχουν και πράγματα που με δυσκολεύουν. Όλα αυτά τα παιχνίδια δεν είναι μόνο για μένα. Χρειάζεται να τα μοιραστώ με όλα τα υπόλοιπα παιδιά που είναι κάθε μέρα δίπλα μου. Και δεν φτάνει μόνο αυτό! Έχω να μοιραστώ και τις δασκάλες μου μαζί τους! Αυτό με δυσκολεύει πολύ. Πολλές φορές νευριάζω και χωρίς καν να προλάβω να το σκεφτώ σπρώχνω, γρατζουνάω και χτυπάω. Μερικές φορές μάλιστα δαγκώνω κιόλας.»

Μια καινούρια συνθήκη, μια αρχή, όσο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική και να είναι δεν παύει να είναι άγνωστη και ανοίκεια, κάτι που τις περισσότερες φορές προκαλεί φόβο και άγχος. Ένας ενήλικας μέσω του λόγου μπορεί να λεκτικοποιήσει τους φόβους του και έτσι να εκφράσει το άγχος του.

Τι συμβαίνει όμως σε ένα παιδί δύο χρονών που βιώνει μια τόσο σημαντική αλλαγή στη ζωή του;

Σύμφωνα με τον Piaget, το παιδί στα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του βρίσκεται στην αισθησιοκινητική περίοδο. Αυτό σημαίνει πως μαθαίνει τον κόσμο γύρο του μέσα από τη κίνηση και τις αισθήσεις. Χρησιμοποιεί όλες τις αισθήσεις, πειραματίζεται μέσα από αυτές, βιώνει νέες καταστάσεις και σιγά σιγά αρχίζει να δημιουργεί σχέσεις με τους συνομηλίκους του. Βιώνει καθετί καινούριο μέσα από το σώμα του. Μια σημαντική αλλαγή λοιπόν που εμπεριέχει αγωνία και άγχος μπορεί να εκφραστεί από το παιδί με πιο έντονες αντιδράσεις.

Κάτι που για μας τους ενήλικες φαντάζει «επιθετικό», για τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι ο βασικός τρόπος – ο δρόμος για να μάθουν τον κόσμο και να εκφραστούν.

Γιατί εκτός από μέσο πειραματισμού, μια σωματική αντίδραση του παιδιού μπορεί να αποτελέσει και μέσω έκφρασης συναισθημάτων. Ιδιαίτερα στην φάση που η λεκτική επικοινωνία δεν είναι τόσο ανεπτυγμένη ώστε το παιδί να εκφράσει την επιθυμία, τον θυμό ή την απογοήτευσή του, όλα αυτά τα συναισθήματα που το κατακλύζουν σωματοποιούνται και εκφράζονται με τέτοιου είδους συμπεριφορές. Έτσι λοιπόν ένα παιχνίδι για παράδειγμα, που μπορεί να αποτελέσει το μήλο της Έριδος γίνεται η αφορμή για ένα δάγκωμα ή άλλου είδους ξεσπάσματα (χτύπημα, σπρώξιμο κ.α.).

Ποια η θέση του ενήλικα σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις του παιδιού; Φυσικά η έκφραση ακραίων συναισθημάτων δεν βοηθούν, ούτε όμως και η αδιαφορία. Το παιδί που δαγκώνει ή χτυπάει όπως και αυτό που δαγκώθηκε/χτυπήθηκε χρειάζονται, την υποστήριξη και την αποδοχή του ενήλικα. Είναι αυτός που μπορεί να βοηθήσει το μεν να λεκτικοποιήσει την επιθυμία ή το συναίσθημά του και το δε να μην επιτρέπει συμπεριφορές που δεν του αρέσουν. Σίγουρα ο σεβασμός προς την ανάγκη του παιδιού το γεμίζει σιγουριά και ασφάλεια για να βιώσει πατώντας στα πόδια του κάθε αλλαγή που έρχεται στη ζωή του.

Η ώρα του σχολικού δεν είναι χαμένος χρόνος

από την Βάσω Χαρίση

«Εγώ νόμιζα ότι στο σχολικό πρέπει να καθόμαστε χωρίς να μιλάμε». Αυτή την απάντηση πήρα από έναν φίλο -ο οποίος ως παιδί χρησιμοποιούσε κι αυτός καθημερινά το σχολικό- σε μια τυχαία συζήτηση που ανέφερα κάποιο παιχνίδι που είχαμε παίξει εκείνη την ημέρα στο σχολικό της Dorothy Snot.

Μα είναι δυνατόν, σκέφτηκα. Στο δρόμο από και προς το σχολείο και με τα δεκάδες ερεθίσματα που παίρνουμε την ώρα που μετακινούμαστε στο κέντρο -και όχι μόνο- της Αθήνας; Τη στιγμή που έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να είμαστε σε μια σταθερή ομάδα παιδιά από ενός μέχρι έξι ετών για αρκετά λεπτά καθημερινά.

Από τις συμφωνίες και τους κανόνες που θα αποφασίσει η κάθε ομάδα, με πράγματα που μας αρέσουν αλλά μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια μέσα στο σχολικό μέχρι και συμπεριφορές που δε θέλουμε να γίνονται. Και όλα αυτά να τα γράψουμε, να τα ζωγραφίσουμε και όταν καμιά φορά τα ξεχνάμε ή μπερδευόμαστε να τα βλέπουμε και να θυμόμαστε. Και αν κάτι δε μας αρέσει σε αυτά, να τα συζητάμε ξανά και να τα αλλάζουμε.

Τα παιχνίδια που μας αρέσουν να παίζουμε (πετάει- πετάει ή και κολυμπάει- κολυμπάει, ανάλογα τη διάθεση μας). Αλλά και τα δικά μας παιχνίδια που θέλουμε να έχουμε μαζί και πρέπει να βρούμε τον τρόπο ώστε να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι («να τα μοιραζόμαστε», πρότεινε ο Μπάμπης και συμφώνησαν όλοι).

Τα βιβλία που μας αρέσει να ακούμε αλλά και να διαβάζουμε. Γιατί χρειάζεται και η «βοήθεια» των νηπίων να μας διαβάσουν τα βιβλία που συμφωνήσαμε, να φέρνουμε κάθε πρωί στο σχολικό.

Είναι η αυτονομία του κάθε παιδιού που είναι υπεύθυνο για τα πράγματά του. Να βάλει μπουφάν, να ετοιμάσει τα πράγματά του, να δέσει μόνο του τη ζώνη –ή έστω να προσπαθήσει-, και αν σε κάτι δυσκολευτεί να ζητήσει βοήθεια από τη δασκάλα ή από κάποιον φίλο.

Να ανεβοκατέβει τα σκαλιά του σχολείου, να εξερευνήσει και λίγο στις άλλες τάξεις μέχρι να ετοιμαστούν οι υπόλοιποι, να αναρωτηθεί γιατί κόβουν τα κλαδιά στην αυλή και τα παιδιά του νηπιαγωγείου να του εξηγήσουν, να προβληματιστεί για τα φυτά που βλέπουμε και πως θα μάθουμε πως τα λένε (ίσως άμα τα μυρίσουμε?).

Και στο δρόμο. Αμέτρητα ερεθίσματα. Σχήματα παντού και χρώματα και πως γίνεται να μη σκεφτούμε παιχνίδια μ’ αυτά. Τι σχήμα έχει το STOP; Ο κορμός του δέντρου; Οι πολυκατοικίες; Γιατί τα φανάρια έχουν κόκκινο, πράσινο και πορτοκαλί (ή μήπως είναι κίτρινο); Αγάλματα, στάσεις του μετρό, το Μέγαρο Μουσικής (άραγε γιατί το λένε έτσι;), τρόλεϊ, φορτηγά, τούνελ και γέφυρες, σκυλιά, γάτες και έντομα… Και φυσικά το ουράνιο τόξο. Αυτό που εμφανίζεται μόνο στο σχολικό μας.. Και πως γίνεται να εξαφανίζεται στη σκιά; Που πηγαίνει; Πως γίνεται να το πιάσουμε;

Όλα αυτά τα καθημερινά, τα μοναδικά συμβαίνουν μέσα στο σχολικό. Με την αλληλεγγύη και τις συμφωνίες της κάθε ομάδας, με την φροντίδα στα πολύ μικρά παιδιά («Κάτσε μαζί μου» είπε η Κύνθια (5 ετών) στο Μάξιμο (1,5 ετών) την πρώτη μέρα. «Κι εμένα μου λείπει η μαμά μου αλλά και στο σχολείο είναι ωραία» συνέχισε. Ποιος θα μπορούσε να καταλάβει καλύτερα τον Μάξιμο από την Κύνθια που το είχε βιώσει και η ίδια πριν λίγα χρόνια; Τώρα πια ο Μάξιμος διαλέγει μόνος του τη θέση στο σχολικό.

Όπως διαλέγει και η ομάδα του κάθε δρομολογίου τι θα κάνουμε μέχρι να φτάσουμε σχολείο ή σπίτι. Να διαβάσουμε, να βάλουμε τη μουσική που έφερε κάποιος ή να τραγουδήσουμε εμείς, να παίξουμε παιχνίδια ή απλά να πούμε τα νέα μας. Και αν δε συμφωνούμε όλοι: το συζητάμε, προτείνουμε και ψηφίζουμε τι θέλουμε. Γιατί είναι άλλο πράγμα η σιωπή και άλλο πράγμα η συζήτηση με χαμηλή φωνή (τη «φωνή του σχολικού», όπως λέμε), που διασφαλίζει την επικοινωνία αλλά ταυτόχρονα και την ασφάλεια μας.

Η ώρα του σχολικού δεν είναι χαμένος χρόνος. Αν το αντιμετωπίσουμε έτσι βέβαια τότε μπορεί και να γίνει. Όμως η όρεξη των παιδιών για παιχνίδι και μάθηση δε σταματάει καμιά στιγμή της ημέρας. Και αν ενισχύσουμε αυτή τη διάθεση τότε μόνο εμπειρίες και βιώματα αξέχαστα θα έχουμε.

Διαπολιτισμική εκπαίδευση & life-derived learning

από την Χρύσα Βαϊτση

Στην συλλογική μας συνείδηση υπάρχει η αίσθηση πως σε ένα ιδιωτικό σχολείο δεν δίνονται τόσες ευκαιρίες για διαπολιτισμική και κριτική εκπαίδευση. Κι αυτό δεν είναι απαραίτητα λάθος, αφού η πλειονότητα των παιδιών προέρχονται από την Ελλάδα ή από άλλες χώρες με υψηλό κοινωνικοοικονομικό status.

Κοιτώντας όμως πιο προσεκτικά, και με πρόθεση πάντα τα παιδιά να προβληματιστούν και να διαχειριστούν θέματα που άπτονται της σύγχρονης πραγματικότητας (και όχι να δημιουργήσουμε μία γυάλα γι αυτά) τα ερεθίσματα ξαφνικά είναι παντού:

Η περιοχή μας και οι κάτοικοί της (Κυψέλη), ο Νdioba –δάσκαλος κρουστών (Αφρικανός), η κούκλα της μεταμφίεσης που έχει σκούρο δέρμα, το memory της τάξης, το Άσυλο Ανιάτων που πάμε για να φωνάξουμε δυνατά και να ξυπνήσουμε όλους τους κατοίκους του με την πιο δυνατή μας καλημέρα.

Κι έτσι, χωρίς πολλά λόγια, η διαφορετικότητα μπαίνει ενεργά στη ζωή μας, τόσο φυσιολογικά όσο το αυθόρμητο χαμόγελο των παιδιών.

The proof of the pudding is in the eating. Always!

Το προηγούμενο μας κείμενο, τελείωνε ως εξής: “Και φυσικά, σε όλη την διάρκεια της παρουσίας του παιδιού μας εκεί, κρίνουμε και αξιολογούμε το σχολείο με βάση ακριβώς τα κριτήρια με τα οποία το επιλέξαμε και με βάση όσα οι άνθρωποι του υποσχέθηκαν ότι θα μας προσφέρουν.”

Εμείς στην Dorothy Snot θεωρούμε την διαδικασία της αξιολόγησης μας απο τους γονείς μια από τις πιο σημαντικές στιγμές κάθε χρονιάς (και απο τα παιδια φυσικά, αλλά αυτα μας αξιολογούν face-to-face, καθε μέρα!)

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι πάντοτε πρέπει να έχουμε ένα κίνητρο για να γινόμαστε καλύτεροι και να δοκιμάζουμε νέα πράγματα. Οπως λέμε συνέχεια άλλωστε, ο κόσμος διαρκλως αλλάζει και εξελίσεται και ένα σχολείο είναι υποχρεωμένο από την φύση του να κάνει το ίδιο.

Εχουμε πολλούς τρόπους που μετράμε καθημερινά, δυναμικά, την απόδοση μας και πάντοτε πρώτοι εμείς ξέρουμε τι χρειάζεται βελτίωση και ποια είναι τα δυνατά μας σημεία. Η διαδικασία όμως της επίσημης αξιολόγησης από τους γονείς, μια φορά τον χρόνο, είναι το επιστέγασμα.

Διότι, κατά την γνώμη μας, σε κάθε αξιολόγηση προϊόντος ή υπηρεσίας, αυτό που μετράει πρωτίστως είναι η γνώμη αυτών που πλήρωσαν για την αγοράσουν.

“The proof of the pudding is in the eating” λέει ένα αγαπημένο μας αγγλικό γνωμικό – και τα αποτελέσματα της ετήσιας αξιολόγησης μας από τους γονείς δείχνουν αυτό ακριβώς: αν η πουτίγκα που φτιάξαμε όλη την χρονιά, ήταν νόστιμη!

Τα τελευταία πέντε χρόνια, το ποσοστό ικανοποίησης των γονέων από την ποιότητα των υπηρεσιών μας εχει ανέβει απο το 90% στο 96% (πατήστε να δείτε τα αναλυτικά αποτελέσματα), κάτι που φυσικά μας χαροποιεί και μας υποχρεώνει να κάνουμε μεγάλη προσπάθεια για να παραμείνουμε εκεί!

Το ερωτηματολόγιο αυτό βγάζει μέσο όρο 2.71 στα 5, ή αλλιώς ποσοστό ικανοποίησης 54%

Φέτος μάλιστα έγινε κάτι πραγματικά εντυπωσιακό και πολύ ωφέλιμο για εμάς: λάβαμε 32 συμπληρωμένα ερωτηματολόγια με μέσο όρο σχεδόν 97% και ένα ερωτηματολόγιο, το πιο πάνω, με ποσοστό ικανοποίησης 54%!

Οπως είναι φυσικό, μια τοσο μεγάλη απόκλιση σε ένα τόσο μικρό μέρος του δείγματος στατιστικά περνάει σχεδόν απαρατήρητη. Απλώς μας κατέβασε τον μέσο όρο από το 97% στο 96%….

Παραθέτουμε άλλο ένα τυχαίο ερωτηματολόγιο, για συγκριτικούς λόγους. Και τα δύο ερωτηματολόγια ειναι συμπληρωμένα από μαμάδες παιδιών του ίδιου τμήματος, με τις ίδιες δασκάλες, την ίδια χρονική περίοδο.

Εμείς όμως δεν κάνουμε στατιστική, ούτε μετρήσεις για το ποιος θα κερδίσει τις εκλογές. Για εμάς, αυτο το ένα ερωτηματολόγιο με τόσο μεγάλο ποσοστό δυσαρέσκειας απο το σχολείο μας είναι φοβερά σημαντικό και μας αναγκάζει να ξοδέψουμε πολύ χρόνο και κόπο και να  προσπαθήσουμε να καταλάβουμε το πως και το γιατί.

Για να μην μακρηγορούμε, μια τετοια βαθμολογία σίγουρα μας δείχνει δύο πράγματα:

1. Οτι σαν σχολείο αποτύχαμε, για ένα εκατομμύριο λόγους, να κανουμε το καλύτερο που μπορούσαμε για την συγκεκριμένη οικογένεια. Back to our drawing board, για να βρουμε το λάθος.
2. Οτι όμως και η οικογένεια αυτή είχε προσδοκίες και απαιτήσεις που το σχολείο μας δεν μπόρεσε να καλύψει.

Και το γεγονός ότι μιλάμε για μόλις 1 στις 33 απαντήσεις δείχνει ξεκάθαρα ότι η επιλογή του συγκεκριμένου σχολείου, με την δεδομένη εκπαιδευτική φιλοσοφία, δεν ήταν η ιδανική επιλογή in first place για την οικογένεια αυτή. Eίτε εμείς δεν μπορέσαμε να τους εξηγήσουμε σωστά από πριν ποιοι είμαστε και τι κάνουμε, είτε αυτοί δεν μπορέσαν να αξιολογήσουν σωστά εάν το σχολείο μας μπορούσε να τους προσφέρει όσα ζητούσαν. Μάλλον και τα δύο συνέβησαν.

Ευκαιρία λοιπόν να ξαναπούμε δημοσίως και με έμφαση το ποίημα που τόσο μας αρέσει  να λέμε σε κάθε οικογένεια, πριν γραφτεί στο σχολείο μας:

“Δείτε πολλά σχολεία, ξεψαχνίστε για τα καλά τους ανθρώπους που τα διοικούν ώστε να κατανοήσουμε πραγματικά αν ξέρουν τι κάνουν, πως το κάνουν και γιατί το κάνουν. Έπειτα, επιλέξτε αυτό το σχολείο που είναι όσο γίνεται πιο κοντά στις δικές μας διαμορφωμένες αξίες και απαιτήσεις.”

Η δημιουργία ενός ισχυρού πλαισίου αξιών στο σχολείο ως εργαλείο ενάντια στον σχολικό εκφοβισμό

από την Ντανιέλα Κράλλη *

Ξεκινώντας μια συζήτηση για τον σχολικό εκφοβισμό (bullying), ας κάνουμε κάποιες συμφωνίες:

• Υπάρχει bullying στα σχολεια;  Ναι
• Γινεται το bullying αντιληπτό; Πάντοτε, αργά ή γρήγορα
• Απο ποιους; Απο τα παιδιά, πρώτα απ’ όλα. Και μετά φυσικά από τους ενήλικες
• Γιατί το κάνει ο θύτης; από την ανάγκη του  για αποδοχή και ενίσχυση του αυτοσεβασμού του
• Γιατι το δέχεται το θύμα; λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης και της αδυναμίας του να βάλει όρια στους γύρω.
• Και οι δύο: δεν έχουν ξεκάθαρες και ισχυρές προσωπικές αξίες, απλώς επιβεβαιώνουν προσδοκίες τρίτων και διακατέχονται από φόβο απόρριψης / αποδοχής
• Υπήρχε και παλιά εκφοβισμός; Ναι
• Γιατι δεν έπαιρνε διαστάσεις κοινωνικού φαινομένου; Διότι οι ανοχές της κοινωνίας έχουν αλλάξει και πλέον και στον δυτικό τουλάχιστο κόσμο, έχουμε κατακτήσει πολυ υψηλά επίπεδα πολιτισμού. Παλαιότερα, η ανάγκη για επιβίωση σε σκληροτράχηλες κοινωνικές συνθήκες μας έκανε να θεωρούμε σχετικά φυσιολογικό γεγονός την συχνή εμπλοκή μας σε ηπίως βίαιες καταστάσεις.

Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι σήμερα, το αξιακό μας σύστημα, ατομικά και συλλογικά, εχει αλλάξει.

από την ομιλία για τον σχολικό εκφοβισμό που έγινε στο Hilton, την Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2017, στα πλαισια του Money Show (πατήστε στην φωτογραφία για να δείτε το σχετικό βίντεο)

Ο εκφοβισμός  εμφανίζεται οταν δημιουργούνται οι πρώτες σχέσεις. Και η πρώτη εμπειρία σχέσεων του παιδιού είναι πάντοτε μεσα στην οικογένεια και τον ευρύτερο περίγυρο αυτής.

Εκεί, υπάρχει η πιθανότητα ένα παιδί να βιώνει ψήγματα βίας:

• ως τροπο επικονωνίας, μεταξύ ενηλίκων
• ως επιβολή εξουσίας
• ως επιβεβαίωση ανωτερότητας  και δύναμης

Η δεύτερη εμπειρία σχέσεων για ένα παιδί είναι συνήθως το σχολικό του περιβάλλον, ιδίως για τα παιδιά που έρχονται από πολύ νωρίς στα κέντρα προσχολικής αγωγής. Τι συμβαίνει λοιπόν σε αυτό το περιβάλλον;

Να συμφωνήσουμε εδώ ότι καθε σχολείο, ανεξαρτήτως βαθμίδας, θα πρέπει να αναπτύσσεται ισότιμα σε δύο άξονες εκπαίδευσης:

• στην παροχή γνώσης
  
• στο πολιτισμική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση

Η σωστή αναπτυξη ενός ισχυρού πλαισίου πολιτισμού μέσα στην σχολική κοινότητα, ίσως είναι μακροπρόθεσμα η λύση για τον δραστικό περιορισμό του σχολικού εκφοβισμού.

Και αυτο φυσικά σημαίνει την ανάπτυξη ενός ισχυρού πλέγματος αξιών που να ορίζουν ζητήματα συμπεριφοράς, ηθικής, αισθητικής, δικαιοσύνης, σεβασμού στην διαφορετικότητα και εν τέλει να προσδιορίζουν την ελευθερία του ατόμου μέσα στο σύνολο.

Πως όμως μπορεί ένα σχολείο να αναπτύξει έναν τέτοιο ισχυρό αξιακό κώδικα, ο οποίος θα διαπαιδαγωγήσει και θα εμπνεύσει τα παιδιά για την αναγκαιότητα και την εφαρμογή του;. Και κυρίως, πως το σχολείο θα καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους;

Αυτό που χρειάζεται είναι να αναπτυχθεί και επικοινωνηθεί σωστά ενα ξεκάθαρο πλαίσιο κανόνων και όρων διαβίωσης, μέσα στην σχολική κοινότητα. Για την επιτυχία του αποτελέσματος, το πλαίσιο αυτό θα πρέπει:

1. Να αφορά ολα τα μέλη, παιδιά και ενήλικες και να εφαρμόζεται με τον ίδιο δίκαιο τρόπο σε όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας και επιπέδου ευθύνης ή εξουσίας.
2. Να κάνει απολύτως ξεκάθαρο και σαφές ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιές όχι.
3. Να εχει δημιουργηθεί με την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων, και προπαντός των παιδιών. Η εμπειρία μου δείχνει πως μόνο έναν κανόνα που διαμορφώνουν τα ίδια τα παιδιά, μέσα απο την αναγνώριση των δικών τους αναγκών, τον ακολουθούν και τον σέβονται. Έτσι δημιουργείται “δέσμευση” από την πλευρά τους. Και η δέσμευση, είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα συμμετοχής του ατόμου στην επιλυση των δικών του προβλημάτων. Αντιθέτως, έναν κανόνα που αποφασίζει και επιβάλλει η διεύθυνση αφ’ υψηλού, όλοι τείνουν να τον παραβούν.
4. Να βασίζεται σε απολύτως αξιοκρατικά κριτήρια και να μην επιτρέπει επιρροές απο εξωτερικούς παράγοντες.
5. Να επικοινωνείται αποτελεσματικά προς τα κάτω και να εφαρμόζεται παραδειγματικά, πρώτα απ’ όλα από την διεύθυνση του σχολείου. Μην ξεχνάμε ότι στην εκπαίδευση, είναι πάντοτε περισσοτερο επιδραστικό το πρότυπο του εκπαιδευτικού, το ήθος και η συμπεριφορά του και λιγότερο το τι αυτός διδάσκει. Με την ενεργή συμμετοχή και συμμόρφωση ημών των ενηλίκων στο δυναμικά διμορφωμένο αξιακό πλαίσιο του σχολείου,  δείχνουμε στα παιδιά εμπράκτως την πίστη μας στην λειτουργία του και στην αποτελεσματικότητα του και κερδίζουμε ουσιαστικά την εμπιστοσύνη τους.

Εάν λοιπόν το σχολείο καταφέρει να δημιουργήσει ένα αξιακό πλαίσιο, μέσα στο οποίο τα παιδιά νιώθουν σταθερότητα, αντιμετωπίζονται με δικαιοσύνη και διαφάνεια και ταυτίζονται με θετικά πρότυπα επιβεβαίωσης,

τότε,

οι συμπεριφορές βίας  και εκφοβισμού περιθωριοποιούνται απο τα ίδια τα παιδια. Διότι, σε ένα ισχυρό και δίκαιο αξιακό πλαίσιο, η βία γίνεται ενα ενοχλητικό και άχρηστο εργαλείο κοινωνικοποίησης και αποδοχής, εντελώς ανώριμο και καθόλου αντάξιο μιας ελεύθερης και ισότιμης κοινότητας παιδιών και ενηλίκων.

——————————

* στο κείμενο αυτό βασίστηκε η ομιλία της Ντανιέλας Κράλλη, διευθύντριας και δημιουργού της Dorothy Snot, στην συζήτηση για τον σχολικό εκφοβισμό που έγινε στα πλαίσια του Money Show, στο Hilton, την Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2017

In the Champions League of Education

από τον Ι.Κ. Γιαννούδη

H φιλοσοφία μας είναι ότι αν θέλεις να γίνεις καλός σε ότι κάνεις, πρέπει να συγχνωτίζεσαι και να συγκρίνεσαι μόνο με τους άριστους.

Και αυτό ακριβώς κανει η Dorothy Snot από το ξεκίνημα της, για αυτό και σήμερα είναι ένα από τα κορυφαία σχολεία του είδους της, στον κόσμο.

Στα πλαίσια αυτά, προσκληθήκαμε να μιλήσουμε για το σχολείο μας και για το concept που έχουμε αναπτύξει επάνω στο play-based education, στο συνέδριο της IPSEF που έγινε στο Dubai, το διάστημα 27-29 Σεπτεμβρίου 2016.

Η IPSEF  διοργανώνει δύο μεγάλα συνέδρια τον χρόνο για education investors & school operators. Eνα το φθινόπωρο στην περιοχή του Κόλπου και ένα την Ανοιξη, στην Απω Ανατολή.

Η επιλογή των τοποθεσιών δεν είναι τυχαία, καθώς πρόκειται για δύο από τις πλέον αναπτυσσόμενες αγορές εκπαίδευσης στον κόσμο.  Ειδικά στην Ασία, γίνεται τρελό πάρτυ στους αριθμούς και στα μεγέθη της εκπαίδευσης.

Εδώ δεν είναι βέβαια το μέρος να μιλήσουμε για το business of education. Θεωρώ υποχρέωση μου όμως να σας δώσω μια εικόνα για το πως εξελίσεται η εκπαίδευση διεθνώς, ώστε να ξεφύγουμε λίγο από το μίζερο ελληνικό παρόν.

Ποια είναι λοιπόν τα σύγχρονα education trends στον σοβαρό κόσμο?

1. Το έχω ξαναπει και θα το ξαναπώ: η εκπαίδευση σήμερα, είτε το θέλουμε είτε όχι, είναι απολύτως συνδεδεμένη με την τεχνολογία. Δημοτικά  και γυμνάσια στέλνουν τους δασκάλους τους για σεμινάρια ρομποτικής στο Carnegie-Mellon και δηλώνουν με υπερηφάνια ότι όλοι τους οι δάσκαλοι ειναι system integrators, μέσα στην τάξη.  Οι 3D printers και τα iMac είναι εξίσου πολλά με τις καρέκλες και τους μαρκαδόρους και στα νέα σχολεία που χτίζονται προβλεπεται ειδικός χώρος για προσγείωση drone….

Αυτό είναι καλό ή κακό θα ρωτήσει κάποιος?

Η δική μας γνώμη είναι ότι ο τρόπος εφαρμογής είναι που κάνει πάντα την διαφορά.  Δεν μπορούμε και δεν πρέπει όμως να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι τα παιδιά μας, σε λίγα χρόνια, θα κληθούν να ανταγωνιστουν επί ίσοις όροις παιδιά που θα έχουν αποφοιτήσει από σχολεία με τέτοια νοοτροπία…

 

2. O τρομακτικός ποιοτικός ανταγωνισμός είναι ένας άλλος παράγοντας που σπρώχνει τα πράγματα μπροστά.

Μπορεί για την ελληνική κυβέρνηση, το φλέγον εκπαιδευτικό ζήτημα να είναι ο τρόπος που θα διδάσκονται τα θρησκευτικά, στον υπόλοιπο κόσμο όμως οι κυβερνήσεις επιδιώκουν με κάθε τρόπο την δημιουργία όλο και περισσότερων υψηλής ποιότητας σχολείων, ανεξαρτήτως εκπαιδευτικης φιλοσοφίας.

Ο λόγος είναι απλός και εξηγείται πλήρως από τα λόγια του Dr. Abdulla Al Karam, Γενικού Διευθυντή Εκπαίδευσης και Προέδρου του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου της κυβέρνησης του Nτουμπάι (είναι ας πούμε ο Υπουργός Παιδείας του Εμιράτου):

“Οσο περισσότερα κορυφαία σχολεία ανοίγουν καθε χρόνο, τοσο περισσότερα μέτρια και κακά σχολεία θα κλείνουν κάθε χρόνο. Η έλλειψη μαθητών θα διώχνει τους λιγότερο ικανούς εκτός αγοράς και έτσι, η ποιότητα της εκπαίδευσης στην κοινωνία θα αυξάνεται διαρκώς”.

 

3. Τέλος, δεν πρέπει να υπάρχει σήμερα χώρα στον κόσμο (εκτός από την Ελλάδα….) που να μην τοποθετεί την δημιουργία μιας υψηλού επιπέδου παιδείας στο κέντρο της αναπτυξιακής της στρατηγικής.

Ρίξτε τυχαία ένα βελάκι στον παγκόσμιο χάρτη και μετα ψάξτε στο google για το στρατηγικο πλάνο εκπαιδευτικής ανάπτυξης της χώρας. Θα εκπλαγείτε βλέποντας ότι, από την Εσθονία μεχρι το Κατάρ και από την Σαουδική Αραβία έως το Περού, όλοι επενδύουν big time στην αριστεία του εκπαιδευτικού τους συστήματος. Γιατί?

Διότι έχουν συνειδητοποιήσει ότι μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να διασφαλίσουν μια “δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη” ( 😛 😛 😛 ) για τον κάθε πολίτη ατομικά και για την κοινωνία συνολικά.

Και θα δείτε πως όλο αυτό θα οδηγήσει σε ένα τεράστιο επενδυτικό κύμα στην εκπάιδευση, τα επόμενα 5-6 χρόνια…

Θα μπορούσα να συνεχίσω και να γραψω πολλά περισσότερα αλλά νομίζω δεν έχει νόημα, ας μείνουμε στην μεγάλη εικόνα. Αρκεί να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε και να την εμπεδώσουμε.

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε  σωστά τα πραγματικά δεδομένα, ώστε να μπορούμε μετά να πάρουμε αποφάσεις υπολογίζοντας με ακρίβεια το ένα ή το άλλο ρίσκο.

Διότι, το χειρότερο πράγμα στην ζωή είναι να νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, ενώ στην πραγματικότητα δεν ξέρουμε την τύφλα μας. Και στο σπορ αυτό, στην Ελλάδα είμαστε πρωταθλητές…..

“You are not in teaching for the income, you ‘re for the outcome”

από την Τζένη Διαμαντοπούλου

Είναι κάτι στιγμές που σε γεμίζουν χαρά και περηφάνια! Για σένα, μα πιο πολύ για το παιδί που έχεις απέναντί σου.

Διότι σε μια σχέση, δεν έχει κανένα νόημα να προσπαθεί μόνο αυτός που βλέπει πιο καθαρά τα πράγματα. Τίποτα δεν θα καταφέρει! Πρέπει και αυτός που χρειάζεται κάτι να αλλάξει για να διεκδικήσει τη ζωή του, πρέπει αυτός ο ίδιος να βρει τη δύναμη να το κάνει. Και να προσπαθήσει σκληρά γι αυτό. Μα όταν αυτό αρχίσει να συμβαίνει, τότε όλα αλλάζουν.

Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσεις να κάνεις ένα παιδί να αισθανθεί σιγουριά και αυτοπεποίθηση, να αισθανθεί εμπιστοσύνη και σεβασμό προς τον εαυτό του.

Να μπορεί να σταθεί όρθιο και να μην θέλει να είναι συνέχεια ξαπλωμένο στο πάτωμα. Να μη θυμώνει όταν ακούει από τον άλλο κάτι που το επιβραβεύει ή το επαινεί. Να μη φεύγει μακριά όταν το πλησιάζεις. Να μπορεί να σταθεί δίπλα στους άλλους και να νιώθει το ίδιο σπουδαίο με αυτούς.

Μα το πιο σπουδαίο και συγκινητικό είναι να βλέπεις το παιδί αυτό μέρα με τη μέρα να προσπαθεί όλο και περισσότερο. Να στέκεται όρθιο μπροστά σου και να χαμογελά. Και ακόμα και όταν η αντίδρασή του τον οδηγεί από κεκτημένη ταχύτητα στο πάτωμα, να σηκώνεται μόνο του. Να ζητάει αυτό που θέλει και να το διεκδικεί. Να μη θυμώνει χωρίς κανένα λόγο. Να μπορεί να «ανέχεται» τους άλλους δίπλα του στο παιχνίδι του. Να αρχίζει να καταλαβαίνει ότι οι άλλοι το αποδέχονται γι αυτό που είναι. Και αυτό που είναι έχει αρχίσει σιγά σιγά να αχνοφαίνεται. Γιατί το ίδιο το παιδί έχει αρχίσει να το βλέπει.

Και όταν φεύγει κάθε μεσημέρι από το σχολείο να σε αφήνει πια να του δώσεις ένα φιλί και να του πεις πόσο το αγαπάς.

The party is on

Την εβδομάδα αυτή (1-3 Μαρτίου) έγινε στο Dubai  μια μεγάλη έκθεση για την εκπαίδευση, η GESS2016. Στα πλαίσια της έκθεσης απονεμήθηκαν και τα ετήσια βραβεία GESS Awards σε εταιρείες, σχολεία και δασκάλους που οι διοργανωτές έκριναν ότι οι επιδόσεις τους σηματοδοτούν “excellence in education”, όπως δεν βαρέθηκε να επαναλαμβανει όλο το βραδυ ο παρουσιαστης της βραδιάς Ewan McIntosh.

To σχολείο μας ήταν υποψήφιο στην κατηγορία “Innovation on Education” και, προς μεγάλη μας τιμή, ήταν το μοναδικό σχολείο σε όλες τις κατηγορίες βραβείων που δεν έχει (ακόμη) παρουσία στις χώρες του Κόλπου.

Γιατί άραγε μας επέλεξαν οι διοργανωτές; το έκαναν από λάθος; ήταν μια κίνηση αβροφροσύνης, μια μαρκετίστικη ενέργεια για να μας αναγκάσουν να έλθουμε εδώ και να ξοδέψουμε τα χρήματα μας; Μπα. Σε μια έκθεση που έρχονται δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες και σε ένα awards gala που γινεται sold out μέσα σε δέκα ημερες από το announcement date, δεν νομιζω ότι ήταν αυτός ο λόγος. Oύτε πιστεύω ότι και από τα 16 μέλη της επιτροπής βράβευσης θα ξέφευγε το παράδοξο της υποψηφιότητας μας….

Ισως ο λόγος τελικά να κρύβεται στα λόγια που μου είπε ο Vikas από το ΚHDA, την αρχής που ελέγχει όλη την εκπαίδευση στο Dubai: “John, we are so happy to hear about your school. Here in Dubai, we as authorities strive to turn education into a more playfull one, to move from the academic English models to more free education style which will be more fun for the students and will fit better our culture”.

Είναι εντυπωσιακό να το ακουει κάποιος αυτό από την κυβέρνηση μιας χώρας που διοικείται με αυστηρότητα, που το 71% των παιδιων φοιτούν σε σχολεία με αγγλικό curriculum και που επενδύει στην τεχνολογία με τρέλα. Και ακόμη περισσότερο, όταν αυτό γίνεται στα πλαίσια μιας έκθεσης για την εκπαίδευση, όπου το 90% όσων είδα ήταν απολύτως βασισμένα επάνω στην εντυπωσιακή χρήση της τεχνολογίας (θα ακολουθήσει ειδικό ποστ για αυτό το θέμα).

Για μια ακόμη φορά λοιπόν, ερχόμενος σε επαφή με την διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα, συνειδητοποίησα το ίδιο πράγμα: κυριολεκτικά, δεν υπαρχει ένας σοβαρός ανθρωπος που να έχω μιλήσει και να έχει υπερασπιστεί μπροστά μου τα παραδοσιακά ακαδημαϊκά μοντέλα, αυτά που βασίζονται στην νοητική “εξόντωση” των παιδιών μέσα από όλο και περισσότερο ανταγωνιστικά σχολεία και κάτω από τόνους γνώσης και υποχρεώσεων.

Οι ίδιοι άνθρωποι όμως, όταν τους δείχνεις τον εναλλακτικό τρόπο εκπαίδευσης και τους δείχνεις και τα αποτελέσματα, σοκάρονται και στο τέλος όλοι λίγο-πολύ ολοι ρωτάνε το ίδιο: “John, how the hell you can assign children so much freedom? It should be a disaster….”

Well, my friends, it’s not a disaster and soon you will find out how it’s done. In a school near you. The party is on…

Για φαντάσου ένα σχολείο…

από την Χρύσα Βαίτση

Για φαντάσου ένα σχολείο όπου…

• Τα σχέδια εργασίας ξεκινούν από τις συζητήσεις των παιδιών.
• Οι ομάδες λειτουργούν συνεργατικά και με αλληλεγγύη.
• Ο κάθε μαθητής είναι ξεχωριστός και δε χάνεται στον όχλο.
• Το παιχνίδι είναι το μέσο ανακάλυψης του κόσμου και του εαυτού τους.
• Γίνονται συμφωνίες αντί να εφαρμόζονται τιμωρητικοί κανόνες.
• Λαμβάνονται υπόψη οι προηγούμενες γνώσεις, οι εμπειρίες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών.
• Ο μικρόκοσμος των τάξεων ανοίγει με εξωστρέφεια στον κόσμο.
• Ενεργοποιείται η φυσική περιέργεια των παιδιών, ενεργοποιείται η σκέψη τους και απελευθερώνεται η δημιουργικότητά τους.
• Όλοι βιώνουν δυναμικές διαδικασίες μάθησης.
• Οι γονείς είναι ελεύθεροι να συμμετέχουν, να εμπλουτίζουν και να ενδυναμώνουν την εκπαίδευση των παιδιών τους.

Dancing with the best

Την εβδομάδα μετά το φετινό Πάσχα (13-18 Απριλίου), ο Teacher Tom ήλθε για δεύτερη φορά στην Ελλάδα, ως καλεσμένος του σχολείου μας. Οπως έχουμε γράψει πολλές φορές, ο Tom μας έχει εμπνεύσει big time τα τελευταία 5 χρόνια. Με αυτα που γράφει και (κυρίως) με αυτά που κάνει.

Στην διάρκεια της επίσκεψης αυτής ο Τομ έκανε μεγάλες συζητήσεις μαζί μας, με τις δασκάλες της Dorothy, με γονείς και εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε κλειστά workshops.

Κορυφαία στιγμή βέβαια η συμμετοχή του στην (με δωρεάν συμμετοχή) δημόσια συζήτηση “DE-educate / RE-educate”, με δύο ακόμη εξαιρετικούς φίλους μας και ανθρώπους της εκπαίδευσης, που επίσης σκέφτονται “αλλιώς”: τον Σπύρο Κασιμάτη και τον Αγγελο Πατσιά.

Επειδή πολλοί μας δίνουν συγχαρητήρια και μας ευχαριστούν για αυτές τις δημόσιες πρωτοβουλίες, αισθάνομαι την ηθική υποχρέωση να διευκρινίσω κάτι: ο βασικός λόγος που προσκαλούμε ανθρώπους σαν τον Tom στην χώρα μας, είναι απολύτως εγωιστικός! Θέλουμε να συζητήσουμε μαζί τους, να μοιραστούμε σκέψεις, να πάρουμε feedback και να λάβουμε αποφάσεις για το τι θα κάνουμε και πως θα το κάνουμε, απο εδώ και εμπρός.

Ενα προσωπικό συνέδριο δηλαδή με τους καλύτερους – the absolute luxury! Απαραίτητο στον καιρό και στην χώρα που ζούμε, τώρα που μας έχει κατακλύσει από παντού η βλακεία και η απαισιοδοξία.

Διότι, όπως έχουμε ξαναγράψει πολλές φορές, η Dorothy Snot δεν θέλει μόνο να είναι ένα κορυφαίο play-based school. Θέλει να είναι και στην πρωτοπορία της δημιουργίας και εφαρμογής καινούριας γνώσης – γνώσης που θα βοηθήσει τις κοινωνίες να πηγαίνουν όλο και περισσότερο προς μια ελεύθερη και δημοκρατική εκπαίδευση, βασισμένη στις επιθυμίες και τα θέλω των παιδιών.

Και επειδή αιθανόμαστε ευγνωμοσύνη για την ελληνική κοινωνία που μας εμπιστεύεται και μας ακολουθεί, οργανώνουμε με όλη μας την καρδιά αυτές τις δημόσιες συζητήσεις – ώστε να εχουν και άλλοι συμπολίτες την δυνατότητα να έλθουν σε επαφή με τέτοιους κορυφαίους παιδαγωγούς και ανθρώπους.

Και διότι επίσης, είναι καιρός να καταλάβουμε ότι μόνο αν συναγελαζόμαστε με τους καλύτερους, καθένας στον χώρο του, and only if we think really big, θα μπορέσουμε κάποια στιγμή να γίνουμε περήφανοι ως σύνολο για την χώρα μας και την δουλειά μας.

Dancing with the best – and only….

(μεγάλο ευχαριστώ στον καλό μας φίλο Χρήστο Λουφόπουλο για τις ωραίες φωτογραφίες!)

Play vs School: is there a border line?

Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, την ώρα που στην Στέγη γινόταν το TEDx, στο σχολείο μας έτρεχε το δικό μας, private TED event, με έναν μόνο ομιλητή: τον βρετανό playworker Meynell Walter.

‘Oσοι δεν έχετε ασχοληθεί σε βάθος με την έννοια «παιχνίδι», θα το βρείτε δύσκολο να προσδιορίσετε τι είναι και τι κάνει ένας playworker. Θα το κάνω εγώ για εσάς, λοιπόν: playworker είναι ένας άνθρωπος που διασφαλίζει με την δουλειά και με την παρουσία του το δικαίωμα των παιδιών να παίζουν, χωρίς καθοδήγηση και χωρίς παρεμβάσεις.

Το γεγονός ότι στον κόσμο μας υπάρχουν πολλοί και καλοί playworkers, αποδεικνύει ένα πράγμα: ότι το δικαίωμα των παιδιών να παίζουν ελεύθερα και ανεμπόδιστα, δεν είναι αυτονόητο!

Σκεφτείτε λίγο την κωμικοτραγική αντίφαση: στον μη αναπτυγμένο κόσμο, τα παιδιά δεν μπορούν να παίξουν ελεύθερα γιατί δεν έχουν την πολυτέλεια. Η καθημερινή αγωνία για επιβίωση είναι πολύ σημαντικότερη ανάγκη, για όλους.

Στον δικό μας υπερ-αναπτυγμένο κόσμο από την άλλη, τα παιδιά πλέον δεν μπορούν να παίξουν ελεύθερα διότι εμείς οι μεγάλοι, παρεμβαίνουμε συνέχεια στην ζωή τους, μέσα από την εκπαίδευση και τους φόβους μας…

Πράγματι: η δική μας εγωιστική επιθυμία να αποκτήσουν τα παιδιά την καλύτερη δυνατή μόρφωση (να μάθουν π.χ. μουσικά όργανα και ξένες γλώσσες πριν ακόμη πάνε στο νηπιαγωγείο), σε συνδυασμό με τον υπερ-προστατευτισμό που μας διακατέχει («πρόσεχε, θα χτυπήσεις, μην ανεβαίνεις εκεί, μην πιάνεις το σκυλάκι, φόρεσε το μπουφάν σου», κλπ) και την περιοριστική αστική χωροταξία, εμποδίζουν τα παιδιά του δυτικού κόσμου να παίξουν ελεύθερα και σε άμεση επαφή με το φυσικό περιβάλλον, να πάρουν ρίσκα και να δοκιμάσουν τα δικά τους όρια. Οι «στρεβλές» δικές μας πεποιθήσεις, δεν επιτρέπουν στα παιδιά να απολαύσουν στο έπακρο το κατοχυρωμένο δικαίωμα τους να παίζουν, όπως αυτά θέλουν!

Και αυτό συμβαίνει την εποχή που όλοι όσοι ασχολούνται με την παιδαγωγική συμφωνούν: το παιχνίδι είναι ο απόλυτα καλύτερος τρόπος που έχουν τα παιδιά (και όχι μόνο…) για να μαθαίνουν.

Στο δικό μας σχολείο όμως, προσπαθούμε κάθε στιγμή να κάνουμε ακριβώς αυτό: να επιτρέπουμε στα παιδιά να παίζουν ελεύθερα, εκφράζοντας τις δικές τους επιθυμίες και ακολουθώντας τις δικές τους αναζητήσεις. Και αυτές, τις περισσότερες φορές έχουν να κάνουν με την πραγματική ζωή που εξελίσσεται γύρω τους: με τα τρένα, με τα σκουλήκια που ανακαλύπτουν στο χώμα, με το νερό που τρέχει στους σωλήνες, με τους λόφους και τους δρόμους της πόλης που ζουν.

Αφού το κάνουμε λοιπόν, γιατί καλέσαμε στο σχολείο μας έναν playworker σαν τον Meynell; μα, για να μας βοηθήσει να διερευνήσουμε πόσο μακριά μπορούμε να πάμε τα όρια μας. Πόσο μπορούμε ακόμη να επεκτείνουμε την ακτίνα του παιχνιδιού σε βάρος της εκπαιδευτικής δομής, που μοιραία πρέπει να έχουμε.

Διότι, κακά τα ψέματα: in principle, η έννοια παιχνίδι αντιτίθεται στην έννοια σχολείο!

Κάθε σχολείο, από τις πιο αυστηρές στρατιωτικές ακαδημίες μέχρι το Sadburry Valley, είναι υποχρεωμένο να λειτουργήσει με βάση κάποιες μίνιμουμ διαδικασίες: υπάρχουν ώρες προσέλευσης & αποχώρησης, ώρες φαγητού και ξεκούρασης, δραστηριότητες όπως αγγλικά και κολυμβητήριο.

Υπάρχει ακόμη ο σεβασμός στην ελευθερία και στις ανάγκες του άλλου – και πολλές φορές, ο νομοτελειακός σεβασμός στην απόφαση της πλειοψηφίας. Όλα αυτά, μοιραία, επιβάλουν χωρο-χρονικούς περιορισμούς. Και οι περιορισμοί αυτοί είναι φυσικοί εχθροί του ελεύθερου παιχνιδιού, του παιχνιδιού που όπως λέμε χαρακτηριστικά «δεν πρέπει να έχει αρχή και τέλος»…

Υπάρχει λοιπόν μια δομική αντινομία στην βάση της προσπάθειας ενός σχολείου να εφαρμόσει ένα play-based curriculum. Θέλετε παραδείγματα;

Τι γίνεται π.χ. όταν, ενώ τα παιδιά παίζουν γεμάτα δημιουργικό οίστρο, οι δασκάλες πρέπει να σταματήσουν το παιχνίδι γιατί είναι η ώρα του φαγητού; Μια επιλογή βέβαια είναι να μην διακοπεί το παιχνίδι, να σερβιριστεί το φαγητό και όποιος θέλει τρώει. Όσοι όμως επιλέξουν να μην φάνε, συνεχίσουν να παίζουν και πεινάσουν μετά από δυο ώρες, τι θα κάνουν; Διότι φυσικά το σχολείο δεν μπορεί να είναι εστιατόριο, να σερβίρει όποτε ο πελάτης επιθυμεί…

Και πάλι, μια απάντηση είναι ότι θα μπορεί να υπάρχει η πρόβλεψη τα παιδιά να έχουν κάτι μαζί τους, ένα σνακ πχ, για μια τέτοια περίπτωση. Αυτό όμως θα είναι μια επιπλέον ευθύνη για τους γονείς – που σίγουρα δεν την θέλουν! Ασε που έρχεται σε αντίθεση με την δική τους επιθυμία και ανάγκη να τρώνε τα παιδιά στο σχολείο, διότι στο σπίτι όλοι εργάζονται και μπορεί να μην υπάρχει μαγειρεμένο φαγητό….

Άλλο παράδειγμα: λέει ο playworker : “όταν τα παιδιά παίζουν απερίσπαστα, τίποτε δεν πρέπει να διακόπτει το παιχνίδι τους. Αν π.χ. ζωγραφίζουν και τους τελειώνει το μπλε χρώμα, ο επιβλέπων ενήλικας θα πρέπει να τους το αντικαταστήσει, αθόρυβα και γρήγορα, ώστε να μην προλάβουν καν να συνειδητοποιήσουν την έλλειψη του»…

Ναι, αλλά στο σχολείο, ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να αναπτύξουν τα παιδιά είναι η συναίσθηση της ευθύνης για την ζωή τους. Κανείς δεν θα είναι εκεί στο μέλλον για να τους λύνει τα προβλήματα, είναι δική τους υποχρέωση να μάθουν να το κάνουν. Οπότε, αν εμείς τους αντικαθιστούμε τα υλικά του παιχνιδιού πριν αυτά τελειώσουν, πως τα παιδιά θα μάθουν να φροντίζουν μόνα τους ώστε να τα έχουν έγκαιρα, όταν τα χρειάζονται;

Πολλά τέτοια παραδείγματα μπορώ να αναφέρω, δεν χρειάζεται όμως. Σε διλήμματα όπως τα παραπάνω, δεν υπάρχει μία σωστή απάντηση. Ο χειρισμός πάντοτε εξαρτάται από τις περιστάσεις της στιγμής, από την εκπαιδευτική φιλοσοφία στην οποία πιστεύει το σχολείο ή η κάθε οικογένεια και από τις αξίες που διέπουν το δικό της σύμπαν.

Εμείς, ως play based school, ξέρουμε πολύ καλά να κρίνουμε κάθε φορά πότε το παιχνίδι πρέπει να υπερισχύσει της διαδικασίας – και αντιστρόφως. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι επαναπαυόμαστε στην γνώση και στην εμπειρία του χθες. Κάθε μέρα ο κόσμος αλλάζει, οι δυνατότητες των μικρών παιδιών διευρύνονται, οι ανάγκες τους επίσης. Αλίμονο αν πιστέψουμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του αύριο, μόνο με την γνώση του παρελθόντος.

Και για αυτό, προσπαθούμε να ακούμε προσεκτικά τι έχει να μας πει ο κάθε Meynell. Όχι για να εφαρμόσουμε τις δικές τους απόψεις και προτάσεις. Αλλά για να ακονίζουμε το μυαλό και τις αισθήσεις μας, να προβληματιζόμαστε, να είμαστε σε εγρήγορση – ώστε να βρίσκουμε κάθε στιγμή τις δικές μας μοναδικές, τέλειες λύσεις…

Ι.Κ. Γιαννούδης

Για μένα αυτό είναι εκπαίδευση…

από την Τζένη Διαμαντοπούλου

Με αφορμή την κουβέντα ενός φίλου που με προβλημάτισε ιδιαιτέρως…

«Ρε συ Τζένη όλο για τη δουλειά σου μιλάς. Αποφεύγεις να συμμετέχεις σε κοινωνικές ή πολιτικές κουβέντες και να παίρνεις θέση», μου είπε.

Αναρωτιέμαι λοιπόν αν επιλέγοντας κάποιος να κάνει αυτή τη δουλειά και βρίσκοντας τη δύναμη να έρθει αντιμέτωπος και να ακούσει ουσιαστικά και πραγματικά τα θέλω, τις ανάγκες και τις σκέψεις των παιδιών, δεν παίρνει αυτομάτως θέση κοινωνική και πολιτική απέναντι στα πράγματα και στην κατάσταση που επικρατεί σε αυτό τον κόσμο.

Είναι σπουδαίο να κάνεις ότι μπορείς με το δικό σου τρόπο για να νιώσουν και να βιώσουν τα παιδιά τι είναι ο σεβασμός προς τον εαυτό τους και κατ’ επέκταση προς τους άλλους, τι σημαίνει μοιράζομαι, συνεργάζομαι, διεκδικώ, μπορώ, θέλω, σκέφτομαι, νοιάζομαι, αισθάνομαι, εκφράζομαι, ονειρεύομαι, παίζω.

Και είναι μαγικό να βλέπεις όλα αυτά τα ρήματα να ζωντανεύουν στη ζωή τους μέρα με τη μέρα και να ξέρεις ότι παρόλο που μπορεί μετά από κάποια χρόνια τα μικρά αυτά πλάσματα να έχουν ξεχάσει το πρόσωπό σου, αυτό που δεν θα έχουν ξεχάσει σίγουρα είναι ότι θα ξέρουν τον τρόπο να μη φοβούνται να ζήσουν αυτό που τους συμβαίνει κάθε στιγμή. Να μην κρύβονται, να μην παραιτούνται. Να ξέρουν ότι μπορούν. Και να ξέρεις ότι έχεις βάλει και εσύ ένα λιθαράκι σε όλο αυτό….

Ένας από τους βασικούς λόγους λοιπόν που κάνω αυτό που κάνω είναι γιατί αυτός είναι ο τρόπος που επιλέγω να υπάρχω μέσα σε αυτό τον κόσμο. Με σεβασμό προς τον εαυτό μου και προς τους άλλους. Παίρνοντας θέση. Και ταυτόχρονα μαθαίνοντας συνεχώς… από τα παιδιά.

Επίσκεψη στο Μουσείο Παλαιοντολογίας στην Πανεπιστημιούπολη της Αθήνας

από την Ντανιέλα Κράλλη

Την Τετάρτη 1η Ιουλίου επισκεφθήκαμε με τα παιδιά του προνηπίου το μουσείο Παλαιοντολογίας στην Πανεπιστημιούπολη της Αθήνας.

Πρώτη φορά επισκεφθήκαμε αυτό το μουσείο και, για να πω την αλήθεια, ο λόγος ήταν ότι τα παιδιά του προνηπιακού τμήματος είχαν κάνει μια τεράστια έρευνα για τους δεινόσαυρους (θέμα που αποφάσισαν ότι τους ενδιαφέρει πολύ και ότι ήθελαν να το εξερευνήσουν).Έφεραν στο σχολείο βιβλία και δεινόσαυρους μινιατούρες για να βρούν ομοιότητες και διαφορές, πότε έζησαν και γιατί εξαφανίστηκαν.

Την ύπαρξη του μουσείου την ανακάλυψα ψάχνοντας το ίδιο πεισματικά και επίμονα, όπως ακριβώς ζήτησαν και τα παιδιά να ασχοληθούν με αυτό το θέμα!

Το μουσειο γεωλογίας και παλαιοντολογίας το έχει δημιουργήσει το Καποδιστριακό πανεπιστήμιο. Δεν είχα ακουσει τίποτα στο παρελθόν γι αυτόν τον χώρο και πριν πάμε με τα παιδιά, αποφάσισα να επισκεφθώ μόνη τον χώρο για να ελεγξω ευρήματα και ανθρώπους.

Εδω να πω πως είναι πολύ σημαντικό για μενα το πως «περιμένουν» τα παιδιά μας σε έναν χώρο, οι άνθρωποι του. Αν αισθανθώ ότι ειμαστε «αναγκαίο κακό», δεν πάμε ποτέ για επίσκεψη ή για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Όποιος έχει βαρεθεί την δουλειά του ή αντιμετωπίζει τα παιδιά μας σαν «παιδάκια», με ότι αυτό συνεπάγεται, μένει εκτός Dorothy.

Όταν πήγα λοιπόν είδα το μουσείο, εντυπωσιάστηκα. Τα σπάνια ευρήματα και η επιβλητική διάταξή τους στον χώρο με μετέφεραν σε άλλη εποχή. Στην εποχή των…δεινοσαύρων.

Η κα. Ελεωνόρα (υπεύθυνη του τμήματος) όμως, προσφέρθηκε να με πάει και στον άλλο χώρο. Υπάρχει και άλλο; σκέφτηκα.
Κατεβήκαμε λοιπόν έναν όροφο όπου, οι άνθρωποι του πανεπιστημίου είχαν έναν χώρο όπου δουλεύουν και οι ίδιοι. Ευρύματα αληθινα που «περιμένουν» να δώσουν νέες πληροφορίες, τραπέζια συντήρησης και δημιουργίας αντιγράφων, προθήκες παντού.

Εκεί κατάλαβα ότι αυτός δεν ήταν μόνο ένας χώρος έκθεσης, αλλά και ένας χώρος έρευνας και εργασίας. Ενθουσιαστηκα με την ενέργεια που εισέπραξα!

Μου είπαν οι άνθρωποι του μουσείου:«Επειδή μας επισκέπτονται παιδιά που δεν έχουν την δυνατότητα να κάνουν ανασκαφή, έχουμε φτιάξει ένα ειδικό τραπέζι με άμμο, μέσα στην οποία κρύβονται αντίγραφα απολιθωμάτων τα οποία μπορούν τα παιδιά να τα ανακαλύψουν, χρησιμοποιώντας τα σωστά εργαλεία»

Ήμουν σίγουρη λοιπόν για τον χώρο. Ήταν ιδανικός. Ένας χώρος έρευνας, μελέτης και έκθεσης – ζωντανός!

Η δεύτερη και μεγαλύτερη έκπληξη όμως ήταν, όταν οι επιστήμονες παλαιοντολόγοι συνάντησαν τα παιδιά. Και εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω τους κ.κ.  Ν. Τσουκαλά, Μ. Γεωργίτση και Π. Σκάνδαλο, και βέβαια τον διευθυντή τους κ. Γ. Θεοδώρου. Respect!

Διότι:

Η επικοινωνία που είχαν με τα παιδιά ήταν εντελώς ισότιμη! Αντιμετώπισαν τις ερωτήσεις, τις σκέψεις και τους συλλογισμούς τους με ειλικρίνεια και πάντα ρωτούσαν αν υπάρχει κάτι άλλο που θέλουν να μάθουν. Πόσο πιο ευκολη γίνεται η επικοινωνία όταν γνωρίζεις και αγαπάς πραγματικά ένα αντικείμενο, δεν …φοβάσαι τις ερωτήσεις που δεν θα μπορέσεις να απαντήσεις και αφήνεις το καράβι της επικοινωνίας να σε ταξιδέψει ελέυθερα!

Αυτή ακριβώς η αντιμετώπιση ταιριάζει σε παιδιά. Για να αγαπήσουν μια τέχνη, μια επιστήμη, μια επαγγελματική καριέρα. Αν δεν δουν τον ενθουσιασμό στα ματια των δασκάλων τους, πως θα φανταστούν την χαρά της ζωής; Διότι, όλα αυτά είναι η ζωή!

Σε έναν χώρο λοιπόν με μηδενικά έσοδα, άνθρωποι σοβαροί με μεράκι και με διάθεση να επικοινωνήσουν την γνώση, παλεύουν με νύχια και με δόντια να κρατήσουν και να κρατηθούν με αξιοπρέπεια.

Όσοι εκπαιδευτικοί δουλεύετε αυτό το θέμα με τα παιδιά σας, μην χάσετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε αυτό το μουσείο και να το διαδώσετε! Δεν θα το μετανιώσετε….

(email επικοινωνίας του μουσείου: palaeo-museum@geol.uoa.gr)

Πρόταση για να αλλάξουμε την (προσχολική) εκπαίδευση

του Ι.Κ.Γιαννούδη

Υφιστάμενη κατάσταση
Στην χώρα μας, η προσχολική αγωγή είναι από τα πλέον υποτιμημένα εκπαιδευτικά πεδία.

Στο συλλογικό υποσυνείδητο της πλειοψηφίας, καλή προσχολική εκπαίδευση = φυσικός περιορισμός των παιδιών σε χώρο με φανταχτερά χρώματα και πολλά ακίνδυνα παιχνίδια, όπου τα παιδιά παρακολουθούν μια σειρά από κατευθυνόμενες δράσεις με κύριο στόχο την διαφύλαξη της σωματικής τους ακεραιότητας και τον εύκολο εντυπωσιασμό των γονέων (εξ’ ου και ο τραγικός όρος «παιδικός σταθμός»).

Αυτό δυστυχώς, έρχεται σήμερα να συνδυασθεί με την παγκόσμια αναδυόμενη τάση για περιορισμό του ελεύθερου παιχνιδιού στην παιδική ηλικία, μια τάση εξυπηρετούμενη από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα των εταιρειών (κυρίως) υψηλής τεχνολογίας, που θέλουν τα παιδιά πίσω από μια οθόνη από πολύ μικρή ηλικία, αλλά και από κάθε είδους big money (π.χ. δείτε τί συμβαίνει πίσω από το περίφημο common core του Obama).

Ο συνδυασμός λοιπόν αυτών των πραγμάτων οδηγεί σε (προσχολική) εκπαίδευση που:

1. Ολοένα και λιγότερο βασίζεται στο ελεύθερο παιχνίδι και στις ανάγκες των παιδιών
2. Δεν βοηθά τα παιδιά να αγαπήσουν την μάθηση και να γίνουν δυνατοί χαρακτήρες με αυτοπεποίθηση και αυτονομία.

Αντίθετα, οδηγεί σε μια (προσχολική) εκπαίδευση, που:

1. Ωθεί τα παιδιά, όλο και νωρίτερα στην επίπονη κατάκτηση της δομημένης γνώσης
2. Τα μαθαίνει την αξία της υπακοής σε κάθε είδους εξωτερικό σύστημα, με διαδικασίες καθορισμένες από τρίτους
3. Υποτιμά τις αξίες της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας. Και αυτό την στιγμή που είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πλέον ότι, έως την ηλικία των 6-7 ετών, το μόνο που χρειάζεται είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να αναπτύξουν ολόπλευρα την προσωπικότητα τους και να δυναμώσουν.

Η καλή πρακτική

Παρακάμπτοντας τα παραπάνω, υπάρχουν παραδείγματα σχολείων που προσφέρουν υψηλού επιπέδου προσχολική εκπαίδευση και καταφέρνουν να φτιάξουν παιδιά με δυνατό και ανεξάρτητο χαρακτήρα, ακολουθώντας εναλλακτικές προσεγγίσεις βασισμένες σε παιδοκεντρικά συστήματα (Montessori, Reggio, Steiner, Waldorf κλπ).

Το κοινό χαρακτηριστικό πίσω από όλα αυτά τα συστήματα είναι ο σεβασμός στις ανάγκες των παιδιών και η διασφάλιση του δικαιώματος τους να παίζουν ελεύθερα, χωρίς παρεμβάσεις, ακολουθώντας τις δικές τους επιθυμίες και επιλέγοντας μόνα τους με τι θα ασχοληθούν.

Όταν μιλάμε φυσικά για ελεύθερο παιχνίδι, εννοούμε παιχνίδι συνδεδεμένο με δραστηριότητες της πραγματικής ζωής, το οποίο πάντοτε προέρχεται από τα ερεθίσματα και τις επιθυμίες που έχουν τα ίδια τα παιδιά. Γιατί;

Διότι, βασικός στόχος της προσχολικής εκπαίδευσης είναι να παράγει δυνατές προσωπικότητες, με εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και έτοιμες να εξερευνήσουν με χαρά και ενθουσιασμό την ζωή που ανοίγεται μπροστά τους. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται όταν τα παιδιά αισθάνονται ότι σεβόμαστε και ακούμε την ανάγκη τους και δημιουργούμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την υλοποιήσουν. Και ανάγκη τους είναι απλούστατα να ανακαλύψουν, παίζοντας, τον πραγματικό κοσμο.

Τα παιδιά εξελίσσονται λοιπόν όταν τα προτρέπουμε να κατακτήσουν μόνα τις λύσεις για τις δικές τους ανάγκες και τα βοηθάμε να πάρουν την ζωή στα χέρια τους, επιτρέποντας τους να δράσουν σε συνθήκες πραγματικής ζωής με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση και προστασία. (1)

Η πρόταση

Εάν θέλουμε λοιπόν να αναβαθμίσουμε πραγματικά την παιδεία, θα πρέπει να λάβουμε δραστικές αποφάσεις που θα δημιουργήσουν τομές –με ότι αυτό συνεπάγεται. Και σίγουρα θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πλέον ότι η προσχολική ηλικία είναι η πιο σημαντική περίοδος για την δημιουργία ενός νέου πολίτη με ισχυρή προσωπικότητα και κριτική ικανότητα. Για αυτό ακριβώς είναι μια ηλικία που όλοι πλέον θέλουν να «ελέγξουν» και να επηρεάσουν (“Νo kid behind” διατείνεται ο Ομπάμα, με την ευγενική χρηματοδότηση του Bill Gates).

Θα ήταν τραγικό φυσικά, σε μια δημοκρατία όπως την ονειρευόμαστε, να απαιτήσουμε να αντικατασταθεί η σημερινή (απαράδεκτη για εμάς) ομοιομορφία στην εκπαίδευση, με κάποια άλλη.

Είναι όμως θεμελιώδες να απαιτήσουμε να αποκτήσει, ο κάθε Έλληνας πολίτης, την δυνατότητα για ελεύθερη επιλογή εκπαιδευτικού πλαισίου μέσα το οποίο θα γαλουχηθεί το παιδί του, έξω από κεντρικά σχεδιασμένες αποφάσεις που απαγορεύουν την διαφορετικότητα στην επιλογή.

Μιλώντας λοιπόν πιο συγκεκριμένα, ένα πλάνο προτεινόμενων ενεργειών για την (προσχολική) εκπαίδευση θα μπορούσε να είναι:

1. Κατ’ αρχήν, να ξεκινήσει μια συστηματική προσπάθεια επιμόρφωσης της κοινωνίας γύρω από την σημαντικότητα της εκπαίδευσης στην προσχολική ηλικία και για το ποιες είναι οι σύγχρονες τάσεις. Αυτό είναι κάτι που προφανώς θα πάρει χρόνια, είναι απαραίτητο όμως να γίνει βάσει συγκεκριμένου σχεδίου που ιδεατά θα οδηγήσει στην αλλαγή της συλλογικής μας συνείδησης.

2. Να αλλάξει ριζικά ο τρόπος εκπαίδευσης των παιδαγωγών προσχολικής αγωγής (και όχι μόνο), μειώνοντας και τροποποιώντας την θεωρητική γνώση που διδάσκεται στα πανεπιστήμια, μεγάλο μέρος της οποίας είναι πεπαλαιωμένο και ξεπερασμένο από τις εξελίξεις.

Αυτό είναι κάτι που δεν θα πρέπει να αποφασίζεται κεντρικά, αλλά θα πρέπει το κάθε πανεπιστημιακό ίδρυμα να αφεθεί ελεύθερο να διαμορφώσει το δικό του μοναδικό εκπαιδευτικό περιβάλλον, που θα του επιτρέψει να προσελκύσει, με όρους ανταγωνισμού, τους κατά το δυνατόν ικανότερους φοιτητές οι οποίοι επιθυμούν πραγματικά να σπουδάσουν το αντικείμενο που αγαπούν.

Διότι, το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό του καλού δασκάλου δεν είναι η στείρα παιδαγωγική γνώση.  Είναι η αγάπη για τα ίδια τα παιδιά και η επιθυμία να τους ανάψει την φλόγα της μάθησης.

Από την άλλη, θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η πρακτική εξάσκηση των παιδαγωγών. Αυτό θα επιτευχθεί συνδέοντας πραγματικά τα πανεπιστήμια με τους φορείς της αγοράς και δίνοντας, σε όλες τις πλευρές, κίνητρα για εξωστρέφεια και διαφορετικότητα.

Μια ιδέα θα μπορούσε να είναι ο περιορισμός της θεωρητικής επιμόρφωσης σε δύο χρόνια και η αύξηση της πρακτικής εξάσκησης, πριν την λήψη του πτυχίου, σε επίσης δύο χρόνια, δίνοντας παράλληλα ουσιαστικά κίνητρα στους νέους παιδαγωγούς για εργασιακή μετεκπαίδευση και εμπειρία σε διεθνή περιβάλλοντα.

Αυτό φυσικά θα πρέπει να συνδυαστεί με διαρκή και ουσιαστική αξιολόγηση των εκκολαπτόμενων δασκάλων, όχι τόσο από το εκπαιδευτικό προσωπικό των πανεπιστημίων, αλλά κυρίως από τους λήπτες της εκπαίδευσης – που φυσικά δεν είναι άλλοι από τα ίδια παιδιά και τις οικογένειες τους.

3. Να σταματήσει το δομημένο κράτος, υπό οποιαδήποτε ιδιότητα και μορφή, να εμπλέκεται στον σχεδιασμό ενός κεντρικά κατευθυνόμενου εκπαιδευτικού πλαισίου.(2)

Η μόνη υποχρέωση της πολιτείας είναι να δημιουργήσει ένα σύγχρονο ελεγκτικό πλαίσιο, μέσα από το οποίο θα αξιολογείται ουσιαστικά κάθε φορέας που παρέχει εκπαίδευση (ιδιωτικός και δημόσιος) με βάση τις αρχές και τις αξίες που ο φορέας αυτός πρεσβεύει, και πάντοτε κρίνοντας εκ τους αποτελέσματος όπως αυτό το εκφράζουν οι λήπτες της υπηρεσίας (γονείς και παιδιά).

Να δημιουργηθεί δηλ. ένα ελεύθερο πλαίσιο, μέσα στο οποίο κάθε πολίτης να μπορεί να επιλέξει το μοντέλο προσχολικής (και όχι μόνο) εκπαίδευσης που πιστεύει ότι ταιριάζει στις οικογενειακές του αξίες και ανάγκες.

4. Να αντιμετωπίσει το κράτος όλα τα σχολεία προσχολικής αγωγής, δημόσια και ιδιωτικά, ως φορείς εν δυνάμει ανταγωνιστικούς μεταξύ τους. Από την ένταση αυτού του ανταγωνισμού θα ανέβει ο πήχης της ποιότητας και θα επιτευχθεί η ζητούμενη πολυμορφία, κάτι που σε τελική ανάγνωση θα ωφελήσει το σύνολο.

Πιο συγκεκριμένα: μπορούν να δοθούν κίνητρα στο προσωπικό κάθε δημόσιου σχολείου ώστε να διαφοροποιήσει το σχολείο του από τον ανταγωνισμό, προσφέροντας παραμετροποιημένα και εξειδικευμένα μοντέλα εκπαίδευσης στην τοπική κοινωνία (μετατρέποντας έτσι κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα σε μια μικρή δημόσια επιχείρηση, η επιτυχία της οποίας θα μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο την ποιότητα ζωής στην τοπική κοινωνία και φυσικά τους όρους διαβίωσης των ανθρώπων που την λειτουργούν)

Με αυτόν τον τρόπο, οι λειτουργοί κάθε δημόσιου φορέα θα μπορούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τον οποιοδήποτε ιδιωτικό, προσφέροντας τις υπηρεσίες όπως αυτοί καλύτερα πιστεύουν – και οπωσδήποτε με διάθεση εξωστρέφειας και όχι εσωτερικότητας.

Κάτι τέτοιο φυσικά θα πρέπει να συνδυαστεί με ουσιαστική αξιολόγηση του υπάρχοντος διδακτικού προσωπικού, έτσι ώστε την ευθύνη διοίκησης και λειτουργίας κάθε δημόσιου σχολείου θα την αναλάβει, όχι ο ιεραρχικά διορισμένος παιδαγωγός, αλλά αυτός που πραγματικά το θέλει και που έχει εκπαιδευτικό όραμα. (3)

Έτσι, κάθε δημόσιο σχολείο για πολύ μικρά παιδιά, θα μπορεί να προσελκύσει τις οικογένειες εκείνες που οι αξίες τους ταιριάζουν με την δική του φιλοσοφία. Ο ανταγωνισμός και η πολυμορφία που θα επιτευχθεί θα βοηθήσει στην εξέλιξη της ποιότητας της προσχολικής εκπαίδευσης, ενώ παράλληλα θα υποχρεώσει και τα αντίστοιχα ιδιωτικά σχολεία να ανεβάσουν το επίπεδο λειτουργίας τους μέσα σε ένα πλαίσιο υγιούς ανταγωνισμού, σε ποιοτικό επίπεδο (4)

Σε μια (ακόμη) ενδεχόμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, το ζητούμενο δεν είναι να αντικατασταθεί το σημερινό ομοιόμορφο σύστημα παιδείας με κάποιο άλλο επίσης ομοιόμορφο – αλλά να δοθεί η δυνατότητα να ανθίσουν όλες οι διαφορετικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις, ώστε να μπορεί κάθε οικογένεια να επιλέγει ελεύθερα και συνειδητά, το σχολείο που ταιριάζει στις αξίες και τις ανάγκες της.

———————

Σημειώσεις

1. Παραδείγματα λειτουργίας ενός τέτοιου, παιδοκεντρικού σχολείου:
Κάθε περιοδος (ας πουμε τριμηνο) ξεκιναει με την ερωτηση προς τα παιδιά «με τι θέλετε να ασχοληθουμε;» Τα παιδιά, καταγράφουν τις προτασεις τους και μετά ψηφιζουν. Και η προταση με τις περισσοτερες ψηφους, είναι και αυτή που υλοποιειται.

Στην συνέχεια, κάθε project εξελίσσεται, όχι όπως θελουν οι δασκάλες, αλλά όπως επιθυμούν τα ίδια τα παιδια. Για αυτό και μπορεί να αλλάξει 2 και 3 φορες κατεύθυνση.

Τα παιδια ενός νηπιαγωγείου, πχ. μπορεί να αποφασίσουν να ασχοληθούν με την πόλη και μέσα από αυτή την διαδικασία να αρχισουν να αναρωτιουνται πως χτιζονται τα σπιτια. Τότε λοιπον θα έλθει στο σχολειο μια μηχανικός και θα χτίσει μαζί τους, με τουβλα και τσιμεντο, έναν τοίχο μεσα στην ταξη.

Κάποια μικρότερα παιδιά μπορεί να αποφασίσουν να ασχοληθούν με τα τρένα και να θελήσουν να φτιάξουν το δικό τους τρένο. Πως θα το φτιάξουν όμως εάν δεν ξέρουν πως μοιάζει; Μπορούν λοιπον να πάνε μια βολτα με το τρενο (Αθηνα-Πειραια-Αθηνα), να παίξουν τους μηχανοδηγούς και τους σταθμάρχες, και μετά να γυρίσουν στο σχολειο και να φτιάξουν το δικό τους τρένο. Και πολλά άλλα παραδείγματα είναι διαθέσιμα, αν ζητηθούν.

2. Οι λύσεις για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης φυσικά είναι ίδιες στην βάση τους, είτε μιλάμε για προσχολική αγωγή, είτε για ανώτατη εκπαίδευση

3. Εννοείται ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα για την εφαρμογή όλων αυτών θα είναι η λυσσαλέα αντίσταση της συνδικαλιστικής τάξης των εκπαιδευτικών. Είτε μας αρέσει όμως είτε όχι, οι μεγαλύτεροι αναμορφωτές της εκπαίδευσης παγκοσμίως σήμερα δεν είναι εκπαιδευτικοί!

4. Όλα αυτά μπορούν να συμβούν χωρίς να αλλάξει ο “δωρεάν” χαρακτήρας της σημερινής δημόσιας εκπαίδευσης (που φυσικά μόνο δωρεάν δεν είναι, ιδίως στην προσχολική εκπαίδευση). Για όποιον ενδιαφέρεται, μπορούμε να εξηγήσουμε αναλυτικά το πως.

Ομοιομορφία ή διαφορετικότητα;

Πρόσφατα, κάποιες από τις δασκάλες του σχολείου μας βρεθηκαν σε μια κοινωνική εκδήλωση με σκοπό να απασχολήσουν δημιουργικά τα παιδιά που βρίσκονταν εκεί με τους γονείς τους. Ήταν και άλλα, καλά σχολεία της πόλης.

Μπαίνοντας στον χώρο, αυτό που πραγματικά με εντυπωσίασε ήταν η τάξη που απέπνεαν οι δασκάλες των άλλων σχολείων! Ηταν πολλές, ηταν ντυμένες απολύτως ομοιόμορφα (μπλούζα με το σἠμα του σχολείο, τζην και αθλητικα) και κινούνταν σαν ομάδα στον χώρο, υπό τα άγρυπνα βλέμματα των διευθυντριών τους. Πραγματικά, αναρωτήθηκα εάν τα μικρά παιδιά θα μπορούσαν να τις ξεχωρίσουν, τόσο ίδιες έδειχναν!

Αντίθετα, οι δικές μας οι δασκάλες ήλθαν χαλαρές, χαρούμενες, ντυμένες ετερόκλητα και μπήκαν στην αίθουσα με διάθεση να περάσουν πρώτα αυτές καλά -και μαζί τους και τα παιδιά.

Και εδώ αναδύεται ο προβληματισμός: όλοι λέμε και γράφουμε ότι η καλή εκπαίδευση πρέπει να αφορά προσωπικά τον κάθε μαθητή. Πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες του, να παρακολουθεί τον ρυθμό του και να εστιάζει θετικά στην διαφορετικότητα του καθε παιδιού. Με λίγα λόγια, να δίνει έμφαση στην μοναδικότητα του ατόμου και όχι στην μαζικότητα του συνόλου.

Και τότε; πως μπορούμε να τα περάσουμε αυτά τα πράγματα στα παιδιά, βιωματικά, όταν η συμπεριφορά των ίδιων των παιδαγωγών τους διακρίνεται για την ομοιομορφία της – και όχι για την διαφορετικότητα της;

Απορία ψάλτου, βήξ….