“Μερικές φορές μάλιστα δαγκώνω κιόλας”

από τις Τζένη Διαμαντοπούλου & Κατερίνα Τούρλα

«Είμαι δύο χρονών και μόλις πέρασαν οι πρώτες μέρες που έρχομαι στο σχολείο. Μου αρέσει πολύ να παίζω στην αυλή και στην τάξη μου. Εκεί υπάρχουν πολλά παιχνίδια, χρώματα και διαφορετικά υλικά. Μου αρέσουν πολύ τα βιβλία και η μουσική που ακούμε. Όμως είναι η πρώτη φορά που αφήνω τη μαμά μου και το μπαμπά μου να πάνε στη δουλειά κι εγώ μένω μόνος μου για κάποιες ώρες στο σχολείο.

Αν και μου αρέσει πολύ, υπάρχουν και πράγματα που με δυσκολεύουν. Όλα αυτά τα παιχνίδια δεν είναι μόνο για μένα. Χρειάζεται να τα μοιραστώ με όλα τα υπόλοιπα παιδιά που είναι κάθε μέρα δίπλα μου. Και δεν φτάνει μόνο αυτό! Έχω να μοιραστώ και τις δασκάλες μου μαζί τους! Αυτό με δυσκολεύει πολύ. Πολλές φορές νευριάζω και χωρίς καν να προλάβω να το σκεφτώ σπρώχνω, γρατζουνάω και χτυπάω. Μερικές φορές μάλιστα δαγκώνω κιόλας.»

Μια καινούρια συνθήκη, μια αρχή, όσο ενδιαφέρουσα και συναρπαστική και να είναι δεν παύει να είναι άγνωστη και ανοίκεια, κάτι που τις περισσότερες φορές προκαλεί φόβο και άγχος. Ένας ενήλικας μέσω του λόγου μπορεί να λεκτικοποιήσει τους φόβους του και έτσι να εκφράσει το άγχος του.

Τι συμβαίνει όμως σε ένα παιδί δύο χρονών που βιώνει μια τόσο σημαντική αλλαγή στη ζωή του;

Σύμφωνα με τον Piaget, το παιδί στα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του βρίσκεται στην αισθησιοκινητική περίοδο. Αυτό σημαίνει πως μαθαίνει τον κόσμο γύρο του μέσα από τη κίνηση και τις αισθήσεις. Χρησιμοποιεί όλες τις αισθήσεις, πειραματίζεται μέσα από αυτές, βιώνει νέες καταστάσεις και σιγά σιγά αρχίζει να δημιουργεί σχέσεις με τους συνομηλίκους του. Βιώνει καθετί καινούριο μέσα από το σώμα του. Μια σημαντική αλλαγή λοιπόν που εμπεριέχει αγωνία και άγχος μπορεί να εκφραστεί από το παιδί με πιο έντονες αντιδράσεις.

Κάτι που για μας τους ενήλικες φαντάζει «επιθετικό», για τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι ο βασικός τρόπος – ο δρόμος για να μάθουν τον κόσμο και να εκφραστούν.

Γιατί εκτός από μέσο πειραματισμού, μια σωματική αντίδραση του παιδιού μπορεί να αποτελέσει και μέσω έκφρασης συναισθημάτων. Ιδιαίτερα στην φάση που η λεκτική επικοινωνία δεν είναι τόσο ανεπτυγμένη ώστε το παιδί να εκφράσει την επιθυμία, τον θυμό ή την απογοήτευσή του, όλα αυτά τα συναισθήματα που το κατακλύζουν σωματοποιούνται και εκφράζονται με τέτοιου είδους συμπεριφορές. Έτσι λοιπόν ένα παιχνίδι για παράδειγμα, που μπορεί να αποτελέσει το μήλο της Έριδος γίνεται η αφορμή για ένα δάγκωμα ή άλλου είδους ξεσπάσματα (χτύπημα, σπρώξιμο κ.α.).

Ποια η θέση του ενήλικα σε τέτοιου είδους εκδηλώσεις του παιδιού; Φυσικά η έκφραση ακραίων συναισθημάτων δεν βοηθούν, ούτε όμως και η αδιαφορία. Το παιδί που δαγκώνει ή χτυπάει όπως και αυτό που δαγκώθηκε/χτυπήθηκε χρειάζονται, την υποστήριξη και την αποδοχή του ενήλικα. Είναι αυτός που μπορεί να βοηθήσει το μεν να λεκτικοποιήσει την επιθυμία ή το συναίσθημά του και το δε να μην επιτρέπει συμπεριφορές που δεν του αρέσουν. Σίγουρα ο σεβασμός προς την ανάγκη του παιδιού το γεμίζει σιγουριά και ασφάλεια για να βιώσει πατώντας στα πόδια του κάθε αλλαγή που έρχεται στη ζωή του.